حضرت سکینه علیها سلام
یکی از بانوان عاشورایی که نه تنها با تمام وجود صحنه ها و مصیبت های عاشورای سال 61 را درک و لمس کرده بلکه در واپسین های عاشورا و دوران اسارتش همچون عمه اش حضرت زینب (س) و جدّه اش حضرت زهرا (س) تا لحظه های آخر زندگی در مسیر حفظ ارزش های الهی تلاش کرده و تابع دستورات الهی بوده اند، بپردازیم؛ دختر امام حسین و رباب(ع) و خواهر حضرت علی اصغر(ع)؛ سکینه خاتون. تاریخ سن ایشان را در ماجرای عظیم کربلا بین 10-15 سال بیان کرده است. بانوی کوچکی که حرکت عظیمی را در تاریخ به یادگار گذاشته است.
علاقه وافر بانو سکینه(س) به شعرحضرت سکینه (س) علاقه زیادی به شعر داشت و افزون بر این که خود شعر می سرودند، در این امر از توانایی وافری برخوردار بوده به طوری که هرگاه اختلاف نظری بین شاعران پدیدار می گشت، نزد آن حضرت می رفتند و داوری او را ملاک قبولی یا رد اشعار خود می دانستند.

چنانچه زرکلی درباره او می نویسد: «سکینه دختر حسین بن علی بن ابی طالب(ع)، زنی شریف، شاعر و کریم است و از زیباترین زنان، خوش نفس ترین و سرور زنان عصر خویش بود که با بزرگان قریش مجالست داشت. شعرا نزد او جمع می شدند و به گونه ای می نشستند که او آنها را می دید اما آنها او را نمی دیدند. سخنان آنان را می شنید و یکی را بر دیگری برتری می داد. اشعار آنان را نقد می کرد و به آنها جایزه می داد.»(1)
سکینه غرق در الوهیت خداوند است .

در کلامی از امام حسین (ع) داریم که در رابطه با ازدواج بانو سکینه می‌فرمایند: "سکینه غرق در الوهیت خداوند است و الان آمده پذیرش ازدواج نیست."
 سکینه به خداوند، معرفت داشت. جمله ای از امام علی (ع) است که می فرمایند: "ما نَظَرتُ إلَی شَی‏ءٍ إلّا و رَأیتُ اللَهَ قَبلَهُ و بَعدَهُ و مَعَهُ!؛ من نگاه نکردم به چیزی مگر اینکه قبل از او خدا را دیدم، بعد از او خدا را دیدم، با او خدا را دیدم!"(3)

و جمله ای که امام خمینی (ره) فرمودند: "عالم محضر خداست در محضر خدا معصیت نکنید"،(4) این حس کردن خدا و خود را در حضور او دیدن یک قدرت روحانی است که در هر کسی وجود ندارد. اندیشه و تفکر توحیدی است که انسان را به این سمت و سو هدایت می کند .

چگونگی مذاکره امام حسین علیه السلام
چندی پیش، برخی افراد در رابطه با مذاکره جمهوری اسلامی ایران با دولت ایالات متحده آمریکا به حادثه ای تاریخی در صدر اسلام استناد کردند و از این رهگذر سعی نمودند مذاکره به معنای معامله و داد و ستد با دشمن قطعی دین و عزت مردمان شریف این سرزمین را توجیه نمایند.
رهبر معظم انقلاب در پانزدهم مهر ماه سال جاری فرمودند: «چنین تحلیلی در خصوص مسائل تاریخ اسلام و مسائل کشور، نهایت ساده اندیشی است زیراحضرت علی علیه السلام با زبیر و حضرت امام حسین علیه السلام با عمر بن سعد، مذاکره به معنای امروز یعنی معامله نکردند بلکه هر دوی این بزرگواران به طرف مقابل خود نهیب زدند و آنها را نصیحت به خداترسی کردند. ».
با نگاهی بر ملاقاتها و تماسهایی که میان حضرت امام حسین علیه السلام و عمر بن سعد انجام گرفته و در تاریخ ثبت شده است، خواهیم دید که تمامی گفتار و رفتار سالار شهیدان از موضع اقتدار و با هدف انذار و اتمام حجت با دشمن بوده، و هیچ گونه انفعال و ضعفی از سوی آن حضرت صادر نگردیده است.
 ملاقات امام حسین علیه السلام با دشمن : تنها نصیحت، انذار و اتمام حجت با سرکرده گمراهانی است که در برابر ولیّ خدا خصومت ورزیده و قصد برپایی فتنه ای عظیم را دارند که آتش آن دامن تمام امت اسلامی را خواهد گرفت، نه مذاکره به معنای داد و ستد.
«شما یک لحظه به آن زمان برگردید و این طور تصور کنید که اگر نوه پیغمبر و نور چشم پیغمبر و ریحانه پیغمبر، سیدالشهداء علیه السلام با چنین آدمی (یزید بن معاویه -فردی فاسد که در جایگاه خلیفه مسلمین به شرابخواری و میمون بازی و تمسخر مقدسات اسلامی می پردازد- و اعوان و انصار او همچون عمر بن سعد) دست می داد آیا دیگر از اسلام اثری می ماند؟!!…

خصایص ویژه اصحاب امام حسین(ع)
اولین ویژگی  این است که آن ها تفقّه در دین داشتند. آگاه در دین و دین فهم بودند. دین را وراثتی نداشتند، دین را آموخته بودند.

این گونه نبودند که چون پدرانشان مسلمان باشند، این ها هم بدون هیچ تفقه و دلیلی ادامه دهنده این راه باشند.


نکته ای که در دینداری وراثتی باید توجه شود این است که این نحو مسلمانی و ایمان تا زمانی جواب می دهد که همه چیز خوب باشد اما همین که مقداری از آسایش و زندگی آن ها اوضاعش تغییر کند به همه چیز بد بین و بی اعتماد می شود. چرا که این دین آگاهنه نیامده و با یک نسیم هم از بین می رود.


چنانچه دربیانی امام حسین (ع) می فرمایند: به راستى كه مردم بنده دنیا هستند و دین لقلقه زبان آنهاست، تا جایى كه دین وسیله زندگى آنهاست، دین دارند و چون در معرض امتحان قرار گیرند، دینداران كم مى‌شوند.(2)



یادمان باشد منشأ تدین آگاهانه، تفکر و آموزش است ، چرا که دین وراثتی مقطعی بوده و امروز با این همه شبهه کارساز نیست.


دو اصل اعتقادی و عملیاتی دومین ویژگی یاران امام حسین(ع) تولی و تبری است. که این دو تنها در ناحیه قلب و اعتقاد قلبی کارساز نیست، در بیانی امام باقر(ع) می فرماید: به ولایت و سرپرستی ما نمی رسد مگر به واسطه عمل، نه فقط حرف. این دوست داشتن و اعلام برائت را باید هم در قلب و هم در لسان و هم عمل نشان داد. اینکه به حسب زبان یا علی می گویم اما در رفتار سر سفره دشمنان باشم، این تعریف و جایگاهی ندارد.


در تعبیری از امام صادق (ع) داریم ایمان را این گونه تعریف می کنند؛ هَلِ اَلْإِیمَانُ إِلاَّ اَلْحُبُّ وَ اَلْبُغْضُ .؛ شاخصه اصلی دینداری و ایمان و ولایت حضرت حق، تولی و تبری است.


خصوصیت سوم اصحاب سید الشهدا آزاد و رها بودن آن ها از تعلقات دنیوی بود، به طوری که هیچ وابستگی به دنیا نداشتند. آن ها مصداق کاملی از آیات قرآن کریم بودند و در حدی به دنیا اهمیت می دادند که جهت گیری برای رسیدن به اخرت باشد.



بنابر این دنیا تنها وسیله ای است برای آباد کردن آخرت. چنانچه در قرآن کریم، آیه 77 سوره قصص، ضمن توصیه ای می فرماید که نصیبت را از دنیا فراموش نکن و از طرفی هم متذکر می شود؛ به دنیا جوری وارد نشو که به آخرت ضرر برساند؛ به عبارتی  نه دو دستی به آن بچسب و نه آن را رها کن. بهره را داشته باش. این میزان از بینش باعث می شود که هر وقت لازم باشد از دنیا چشم بپوشی چون دنیا برایتان وسیله برای رسیدن به اخرت تعریف شده است نه هدف.

چگونه می‌توان از حضور بانوان در صحنه‌گردانی کربلا الگو گرفت؟
صِرف حضور بانوان خاندان پیامبر در کربلا از آن جهت که آنان کسانی بودند که جز برای انجام تکلیف الهی کاری انجام نمی‌دادند، اثبات می‌کند که زن مسلمان، مسئولیت‌هایی در اجتماع دارد.
 
جامعه‌ی عصر امام حسین علیه السلام نیاز به اصلاح جدی داشت. جامعه‌­ای که امت پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله بود اما از سیره و مسیر پیامبر خود زاویه گرفته بود. امام حسین علیه السلام هدف و راز قیام خود را در نامه و وصیت به محمد حنفیه چنین بیان کرد: “من خروج کردم تنها برای طلب اصلاح در امت جدم؛ می­خواهم امر به معروف و نهی از منکر کنم"[1] و چنین مصلح بزرگی که مسیر تاریخ را تغییر داد، خانواده، همسر، دختران، خواهران و زنان اهل بیت را با خود همراه می‌کند در عین این­که از خطرات این راه و اسارت سخت آنان آگاه است. پس قطعاً در حضور بانوان اهل بیت در این رخداد عظیم اجتماعی، سیاسی و دینی، مصلحت و وظیفه‌ای خاص وجود داشته است.
حضور زنان در ماجرای قیام امام حسین علیه السلام، دو وجهه دارد:
اول، اصل حضور آن‌ها به عنوان زن در یک حرکت بی نظیر اجتماعی و تاریخ ساز
دوم، چگونگی حضور و عملکرد ایشان در کربلا و دوران اسارت.
ارزش و عظمت زینب کبری، به خاطر موضع و حرکت عظیم انسانی و اسلامی او بر اساس تکلیف الهی است. کار او، تصمیم او، نوع حرکت او، به او این‌طور عظمت بخشید.
بخش عمده‌ی این عظمت از این جاست که اولاً موقعیت را شناخت؛ هم موقعیت قبل از رفتن امام حسین به کربلا، هم موقعیت لحظات بحرانی روز عاشورا، هم موقعیت حوادث کشنده‌ی بعد از شهادت امام حسین را؛ و ثانیاً طبق هر موقعیت، یک انتخاب کرد. 

تاریخ کربلا به این دلیل مذکر- مؤنث است که در ساختن آن، هم جنس مذکر عامل مؤثری است ولی در مدار خودش و هم جنس مؤنث در مدار خودش. این تاریخ به دست این دو جنس ساخته شد
زینب موقعیت را تشخیص داد و خطابه‌­ای خواند در نهایت عظمت. در عین حال دشمن می­‌گوید:"و لم ارَ والله خفرة قط انطق منها"[9] یعنی شجاعت علی با حیای زنانگی درهم آمیخته بود. این است نقش زن به شکلی که اسلام می­‌خواهد؛ شخصیت در عین حیا، عفاف، عفت، پاکی و حریم.
تاریخ کربلا به این دلیل مذکر- مؤنث است که در ساختن آن، هم جنس مذکر عامل مؤثری است ولی در مدار خودش و هم جنس مؤنث در مدار خودش. این تاریخ به دست این دو جنس ساخته شد.[10]

الگوی کربلائیان به ما می‌گوید که مرزهای حضور اجتماعی یک زن، مرزهای تکلیف اوست. حضور عفیفانه با حفظ حریم شخصیت او، نه تنها بلااشکال، بلکه حتی گاهی لازم است. 
نویسنده : فاطمه حسینی مجرد